VIÊM MÀNG HOẠT DỊCH: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Viêm màng hoạt dịch là một bệnh lý thường ảnh hưởng tới những khớp lớn của cơ thể. Khi không được phát hiện sớm và chữa trị đúng cách, người bệnh có thể bị yếu cơ, bại liệt hoặc mắc các bệnh về xương khớp khác.

Viêm màng hoạt dịch là gì?

Viêm màng hoạt dịch là bệnh lý về xương khớp phổ biến. Bệnh ảnh hưởng tới những khớp thường xuyên vận động của cơ thể như khớp gối, khớp háng, khớp vai, khớp cổ tay; gây ra các cơn đau khó chịu, ảnh hưởng nhiều tới chất lượng cuộc sống. 

Màng hoạt dịch (túi hoạt dịch) là một lớp đệm mỏng nằm ở phía trong bao khớp, chứa chất nhầy gọi là hoạt dịch. Hoạt dịch có tác dụng bôi trơn hệ thống xương khớp, nuôi dưỡng những sụn khớp của cơ thể. 

Ngoài ra, chất nhầy này còn có chức năng chống nhiễm khuẩn. Vì thế, nếu những khớp lớn trên cơ thể bị viêm nhiễm sẽ làm những chất hoạt dịch trong bao hoạt dịch đột ngột tăng lên, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm bao hoạt dịch.

Viêm màng hoạt dịch gây ra các cơn đau khó chịu

Các vị trí thường bị viêm bao hoạt dịch

Khớp gối 

Viêm màng hoạt dịch khớp gối là tình trạng sưng đau một hoặc hai khớp gối kéo dài, tái phát nhiều lần nhưng không tìm thấy nguyên nhân. Tình trạng này có khả năng là thể bệnh viêm mạn tính một hoặc hai khớp gối dai dẳng. Ngoài ra, đây cũng có thể là triệu chứng đầu tiên của một bệnh toàn thể. Trong đó, giai đoạn sau biểu hiện đầy đủ những triệu chứng bệnh viêm cột sống dính khớp, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp vảy nến, gout...

Khớp háng 

Viêm bao hoạt dịch khớp háng là tình trạng viêm, tổn thương bao hoạt dịch tại khớp háng, dẫn tới tình trạng sưng và đau nhức. Bệnh thường xảy ra ở những người thường xuyên lặp đi lặp lại một số chuyển động tại khớp háng hay lạm dụng khớp. Ngoài ra, tình trạng sưng viêm còn có thể xảy ra sau chấn thương, nhiễm trùng hay do những bệnh xương khớp làm ảnh hưởng tới khớp háng. 

Khớp cổ tay 

Viêm bao hoạt dịch khớp cổ tay là tình trạng tích tụ chất lỏng quá nhiều ở trong bao hoạt dịch của khớp cổ tay, gây viêm và sưng đau. Khi bao hoạt dịch bị viêm, người bệnh cử động cổ tay sẽ rất khó khăn, gây ảnh hưởng lớn tới những hoạt động sinh hoạt thường ngày.

Bệnh có khả năng xảy ra ở tất cả mọi người, phổ biến là ở lứa tuổi sau 40. Vì nhóm tuổi này đã bước sang giai đoạn lão hóa xương khớp. Khớp cổ tay đã chịu tác động, căng thẳng trong một khoảng thời gian dài. Khi được điều trị đúng cách, tình trạng viêm bao hoạt dịch có thể thuyên giảm sau vài tuần.

Khớp vai

Viêm bao hoạt dịch khớp vai là tình trạng viêm tác động, gây ảnh hưởng tới túi chứa hoạt dịch tại khớp vai. Túi hoạt dịch hoạt động tương tự như một chiếc đệm nằm giữa dây chằng, xương và cơ gần khớp. Khi túi hoạt dịch ở vai bị viêm sẽ gây ra nhiều tác động xấu tới khả năng vận động của các tổ chức tại đây, đồng thời có thể dẫn tới tình trạng đau khớp vai.

Triệu chứng viêm màng hoạt dịch

Triệu chứng bệnh viêm màng hoạt dịch thường xuất hiện trong khoảng thời gian ngắn, đôi khi có khả năng đổi sang vị trí khác. Những triệu chứng thường gặp ở người bệnh gồm: 

Triệu chứng tại chỗ

• Đau nhức tại khớp viêm: Các khớp bị viêm màng hoạt dịch như khớp gối, khớp vai, khớp háng… thường xuất hiện các cơn đau nhức khó chịu. Cảm giác đau trở nên trầm trọng hơn khi người bệnh vận động tại các khớp viêm. Nếu dùng tay ấn vào vùng khớp bị viêm, người bệnh sẽ có cảm giác đau dữ dội.

• Khô khớp và cứng khớp: Tình trạng viêm bao hoạt dịch làm hạn chế chức năng bôi trơn các khớp của hoạt dịch. Theo thời gian, các khớp sẽ bị khô, dẫn tới vận động khó khăn. Người bệnh khi vận động tại khớp viêm sẽ có âm thanh lụp cụp, cảm giác khớp lỏng lẻo.

• Xuất hiện tình trạng sưng đỏ hoặc bầm tím tại khớp viêm.

Nguyên nhân gây viêm màng hoạt dịch

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng viêm màng hoạt dịch. Nguyên nhân thường gặp nhất là do người bệnh dùng khớp quá mức. Một số yếu tố khác cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh như: 

• Tuổi tác: Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên phần lớn bệnh lý về cơ xương khớp. Khi tuổi càng lớn, quá trình lão hóa diễn ra càng nhanh. Điều này khiến cho bao hoạt dịch ở khớp hoạt động kém hơn, dễ gặp chấn thương và tình trạng viêm nhiễm màng hoạt dịch.
• Duy trì tư thế của một khớp bất kỳ trong thời gian dài: Khi thường xuyên thực hiện một động tác nào đó như tựa khuỷu tay, ngồi, quỳ hoặc đứng yên một thời gian dài… sẽ dễ gây ức chế lên những bao hoạt dịch tại các khớp này, lâu dần có khả năng khiến bao hoạt dịch bị viêm.
• Mắc một số bệnh lý khác: Người bệnh viêm khớp dạng thấp, gout, tiểu đường… có nguy cơ mắc bệnh rất cao.
• Làm các công việc vận động nhiều một khớp: Các vận động viên điền kinh hoạt động khớp gối hoặc nhân viên văn phòng thường sử dụng khớp cổ tay, ngón tay để gõ bàn phím… Họ thường có nguy cơ bị viêm màng hoạt dịch do hoạt động quá tải một khớp bất kỳ, gây ra tình trạng viêm tại màng hoạt dịch.

Viêm màng hoạt dịch thường xuất hiện ở người bệnh cao tuổi. Một số trường hợp có thể xảy ra ở tuổi trung niên và trẻ em. Các yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh là căng thẳng kéo dài, chấn thương hông và những bệnh lý về cột sống, bệnh thấp khớp…

Biến chứng

Tình trạng viêm hoạt dịch khi được phát hiện và xử lý kịp thời, người bệnh sẽ không bị ảnh hưởng quá lớn tới sức khỏe. Trong khi, các trường hợp trì hoãn điều trị sẽ làm bệnh tình trở nên nghiêm trọng. Người bệnh có khả năng đối mặt với những biến chứng như:

• Yếu cơ: Tình trạng cứng khớp, đau nhức do sự tăng lên không ngừng của dịch khớp là nguyên nhân làm hoạt động đi lại của người bệnh bị hạn chế. Lâu ngày, khi không vận động hoặc tập thể dục, các bó cơ sẽ bị yếu mềm, thậm chí một số trường hợp còn bị teo cơ vĩnh viễn.
• Bại liệt, tàn phế: Khi dịch khớp tăng lên không kiểm soát trong thời gian dài, gây tràn dịch khớp, yếu khớp, phá hủy cấu trúc của khớp. Đặc biệt là khớp gối khi xảy ra viêm túi hoạt dịch mà không chữa trị sớm, người bệnh có nguy cơ bị bại liệt rất cao.
• Mắc các bệnh xương khớp khác: Tình trạng viêm màng hoạt dịch khi không được chữa trị sớm và đúng cách, người bệnh có khả năng bị mắc các bệnh xương khớp khác như thoái hóa khớp, u nang bao hoạt dịch, thấp khớp, viêm khớp…

Phương pháp chẩn đoán

Những phương pháp chẩn đoán bệnh viêm màng hoạt dịch bao gồm: 

• Thăm khám lâm sàng: Dựa theo những triệu chứng như nóng, sưng và đỏ ở khớp.
• Phân tích dịch khớp: Bác sĩ sẽ tiến hành lấy một lượng dịch trơn quanh khớp viêm để mang đi xét nghiệm.
• Nghiệm pháp ấn xương bánh chè: Đây là nghiệm pháp đơn giản để khẳng định người bệnh có bị từ dịch khớp gối hay không. Bác sĩ sẽ dùng tay ấn lên vùng gối từ trên xuống ngay tại vị trí xương bánh chè nhằm ép lượng dịch thừa tại các khoang trong gối.
• Chụp X-quang, MRI hay siêu âm: Bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện những phương pháp này để chẩn đoán phân biệt những bệnh lý về xương khớp khác.

Điều trị viêm màng hoạt dịch

Dùng thuốc trong điều trị

• Bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh dùng một số loại thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm không chứa steroid.
• Mục đích điều trị: Giúp người bệnh giảm viêm và những cơn đau do bệnh gây ra.
• Một số loại thuốc được dùng để điều trị bệnh như ibuprofen, naproxen…
• Khi bệnh tiến triển nặng hơn, người bệnh có thể được chỉ định tiêm thuốc corticosteroid trực tiếp tại vị trí bao hoạt dịch bị viêm.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh, giảm đau, ngăn ngừa nguy cơ tái phát bệnh. Các chuyên viên vật lý trị liệu sẽ yêu cầu, khuyến khích người bệnh thực hiện những bài tập tăng cường sức mạnh cho cơ bắp tại các vùng khớp bị tổn thương màng hoạt dịch. Tuy nhiên, người bệnh không nên tập luyện quá sức vì có khả năng làm gia tăng tình trạng bệnh. 

Phẫu thuật

Viêm túi hoạt dịch có khả năng gây ra tình trạng tăng tiết dịch khớp, dẫn tới tràn dịch, thường gặp ở khớp gối. Khi các phương pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện kỹ thuật chọc hút dịch để loại bỏ toàn bộ dịch khớp dư thừa, qua đó giúp ngăn ngừa tình trạng thoái hóa và hư tổn sụn khớp.

Tần suất thực hiện phương pháp điều trị này sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm. Tuy nhiên, khi chọc hút quá mức có khả năng gây nhiễm trùng khớp. Vì vậy, người bệnh chỉ thực hiện phương pháp điều trị này khi có chỉ định của bác sĩ.

Phòng ngừa viêm màng hoạt dịch

Viêm màng hoạt dịch không chỉ khiến người bệnh chịu đựng các cơn đau nhức dữ dội mà còn hạn chế rất lớn đến tầm vận động khi không được chữa trị kịp thời. Không có biện pháp nào phòng ngừa bệnh, nhất là người bệnh viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, chúng ta có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh khi lưu ý một số điều như:

• Hạn chế mang vác vật nặng để tránh sức ép lên một số bao hoạt dịch tại các vùng khớp như khớp gối, khớp háng, khớp cổ tay…
• Tránh giữ các khớp ở một tư thế trong thời gian dài, thỉnh thoảng nên vận động nhẹ nhàng giúp các khớp được co giãn linh hoạt để tránh sự ức chế lên những bao hoạt dịch gây nên tình trạng viêm. 
• Thường xuyên tập thể dục thể thao, các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga…
• Nếu thường xuyên phải quỳ với một số công việc, người bệnh cần sử dụng miếng đệm để giúp giảm thiểu áp lực lên vùng khớp gối. 
• Kiểm soát tốt cân nặng để tránh tạo nhiều áp lực lên các vùng xương khớp.